Hamileliğin 5–6 aylarında hafif bir kanlı akıntı veya hafif dolgunluk hissi ile başvuran bir arkadaşınızın bebeğini kaybettiğini Etrafınızda mutlaka duymuşsunuzdur. Çok acı bir tablodur ve ümitler bir anda sona erer. Rahim ağzının yetersiz olması olarak adlandırılan bu durum sıkça görülen bir sorundur. Geç düşük diye adlandırdığımız 22 ile 24. haftada meydana gelen bebek kayıplarının önde gelen sebeplerinden biridir.
Rahim ağzı yaklaşık 5 cm uzunluğunda bir kanaldır. Dışa yani vajinaya açılan bölümü ve içe yani rahime açılan bölümü vardır. İç bölümü kapalı ve birkaç milimetre çapındadır. Hamilelik dışında adet kanamasının geçmesine izin verir. Rahim kanalında bulunan mukus yani sümükümsü bir salgı yumurtlama zamanı kısa bir süre spermlerin rahim içine geçişine izin verirken mikropların rahim içine ve oradan kanallara geçişini engeller. Hamilelikte ise rahim dış bölümü, hamilelik büyüdükçe biraz açılsa da rahim kanalı iç bölümü hamilelik büyüdükçe en fazla 3–4 mm kadar açılır. Bebeğin içinde bulunduğu amnios kesesinin dışarısı ile temasını engeller. 8.aydan sonra ise hafif doğuma hazırlık kasılmaları ile rahim kanalı kısalır. Dış bölüm ile iç bölüm açılmaya başlar. Ayrıca esnek hale gelerek, doğum kasılmaları düzenli hale geldiğinde rahim ağzının kolay açılarak bebeğin doğmasına izin verir. Rahim ağzı veya kanalı adale ve bağ dokusundan oluşmaktadır. Bu özelliğinden dolayı hamilelik son aylara gelmeden açılmama gibi bir özelliği vardır. Bu dokunun rahim ağzının açılmasını engelleyemediği durumlarda rahim ağzı yetersizliği meydana gelir.
Rahim ağzı yetersizliği doğuştan olabilir. Sonradan geçirilen bazı operasyonlar sonucunda da rahim ağzının özelliğini kaybetmesiyle meydana gelir. Doğuştan rahim birleşme bozuklukları yani rahmin sadece tek taraflı gelişimi (unikornis uterus), rahim ortasında odacığını daraltan perdenin olduğu durumlar (septum) da rahim ağzının dokusundaki bozukluklar sıktır ve rahim ağzı yetersizliği sık görülür. Sonradan meydana gelen rahim ağzı yetersizliklerinin en önemli sebebi bu bölgeye uygulanan operasyonlardır. Rahim ağzı kanseri şüphesi veya ön değişikliklerinin bulunduğu durumlarda uygulanan konizasyon operasyonu rahim kanalının kısalmasına ve rahim ağzı yetersizliğine neden olur. Rahim ağzının parçalanmasına neden olan zor doğumlar sonraki hamileliklerde rahim ağzı yetersizliğine neden olabilir.
Rahim ağzı yetersizliğini teşhis etmek her zaman kolay değildir. Önceki hamilelikte 5–6. ayda ağrı, kanama olmadan su kesesinin dışarı sarkmış olması tanıyı koydurur. Tesadüfen bebek isteyen kadında çekilen rahim filminde, başka sebeple veya bebek tedavileri esnasına uygulanan histeroskopi işleminde saptanabilir. Önceden zor doğum yapan veya iri bebek doğuran kadınlarda bu problem düşünülmelidir.
Hamilelikte ise 13–14. haftada ultrasonografi ile rahim kanalı incelendiğinde iç bölümün 5–6 mm. geniş olması ve rahim kanalının kısalması bir belirti olabilir. Ayrıca bu problemi önceden teşhis için 18 ile 20. haftalardaki hamilelere yapılan vaginal ultrasonografi ile rahim kanalı kısalığı ve açılması var mıdır diye bakılmaktadır.
RAHİM AĞZINA YAPILAN DİKİŞ…
Rahim ağzı yetersizliği tanısı konulan hamilelere serklaj adı verdiğimiz bir operasyon yapılması gereklidir.12–14. hamilelik haftaları arasında yapılan serklaj rahim ağzına özel bir iplikle yapılan bir dikiştir. Rahim ağzı bir kese ağzı gibi büzülür ve kapatılır. Doğum yaklaştığı zaman ise bu dikiş alınırak doğuma izin verilir. Bazı durumlarda dikiş alınmayarak bebek sezaryen ile doğurtulursa bir sonraki hamilelikte serklaja gerek olmayabilir. İki tür olan serklajın en sık kullanılanı vajinadan yapılan şeklidir. Genel anestezi altında yapılan bu işlem sonunda hasta aynı gün evine gidebilir. Bir -2 günlük istirahatten sonra normal hayata dönebilir. Fakat bu şekilde yapılan serklaj başarısız olursa, sonraki hamilelikte karından yapılan serklaj yani abdominal serklaj yapılması gerekir. Bu operasyonda karın açılırak rahim kanalına karından dikiş konulur. Abdominal serklaj sonrası karın operasyonu geçiren her hasta gibi 3 gün kadar hastanede kalması gereklidir.
Bazen 5 ayda hafif kanamayla gelen hamilelerin muayenesinde rahim ağzı açılmış olarak saptandığında acil serklaj adı verilen dikiş uygulanır. Acil serklajda başarı diğerlerine göre düşük olmasına rağmen yapılması önerilmektedir. Zira diğer alternatif bebeğin kaybıdır. Acil serklaj esnasında sıkça görülen problem su kesesinin operasyon esnasında veya hemen sonraki günlerde patlamasıdır. Bu durumda maalesef operasyon başarısız olmaktadır.
Serklaj rahim ağzına destek olurak rahim ağzının hafif ağrılarla açılmasını engeller. Bazen vajinadaki serklaj ipi iltihaplanarak kötü bir kokuya sebep olabilir. Bu durumda hemen doktora haber verilmeli gerekn tedavi yapılmalıdır.
ERKEN TEŞHİS ÇOK ÖNEMLİ
Hamilelikte yapılan bu tür operasyonlar anne ve baba adaylarını sıklıkla korkutmaktadır. Özellikle anestezi ile ilgili şüpheler oluşmaktadır. Kısa süre kullanılan anestezinin bebeğe zararı yoktur. İlk hamileliklerini yaşayan ve önceden rahim ağzı saptanan anne adaylarının bu operasyonlar önerildiğinde, gerçekten neden varsa yaptırmaları önemlidir.
Son bir şeyi tekrar vurgulamakta fayda var. Hamilelikte yapılan her türlü operasyonlar sağlıklı bir bebeğin doğması için yapılan girişimlerdir. Ama operasyonun başarısı düzenli ve titiz hamilelik takibine bağlıdır. Bu yüzden anne adayları her türlü problemlerini zaman kaybetmeden hamileliklerini takip eden uzmana bildirmeli ve erken tanı ve tedbir başarıyı getirir.
Sağlıklı ve keyifli hamilelik sürmeniz dileğiyle…