Toxoplazma enfeksiyonu nadir görülen bir enfeksiyon iken son 4-5 yıl içinde sıklığının ülkemizde artış gösterdiği bildirilmektedir. Pratik hayatta da hamilelikte sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. “Toxoplazma enfeksiyonum var” diye başvuran hamilelerin elindeki testlere baktığımızda ise, çoğunluğunun bu enfeksiyona bağışık olduğu ve sorun olmadığını görüyorum. Bu nedenle ayrıntıları ile bu konuyu sizlerle paylaşmak istiyorum.
Toxoplazma Gondii adı verilen parazitin yaptığı enfeksiyona toxoplazmozis adı verilir. Çoğunlukla toxoplazma diye anılır. Bulaşması kedi dışkısı ile bulaşmış besinler ve topraktan olur. Parazit bulaşmış hayvanların etlerinin pişirilmeden yenmesi de bu etle temas etmiş besinlerin yenmesi de diğer bulaşma şeklidir.
Hamile olmayan kişilerde hafif halsizlik ve belli belirsiz ateş ile kendini gösterir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde bu bulgulara ilave olarak yaygın lenf bezi büyümeleri görülebilir.
Hamilelikte ise toxoplazma enfeksiyonu anne karnındaki bebeği de enfekte edebilir ve bebekte ağır sorunlara neden olabilir. Düşük, anne karnında ölüm, toxoplazma bebeğe bulaşmışsa gözlerde körlüğe kadar götüren göz hasarı, beyin kanallarının tıkanmasına bağlı hidrosefali, mikrosefali (başın küçük kalması) ve beyinde kireçlenme ile sonucunda ağır nörolojik problemlere neden olabilir.
Toxoplazma enfeksiyonu olan hamilelerin yüzde 40’ında bebekte de enfeksiyon görülebilir. Gebelik haftası ne kadar erken ise enfeksiyonun şiddeti de o kadar fazladır. 20. haftanın altında etkilenen bebeklerin yüzde 25’inde şiddetli enfeksiyon izlenir. Çoğunlukla düşük veya anne karnında ölüm ile sonuçlanabilir. 20 gebelik haftasından sonra geçirilen enfeksiyonlarda ise bebekte yüzde 10 oranında hafif bir enfeksiyon görülür; yüzde 90’ında subklinik yani sessiz seyreder.
En önemli konu ise toxoplazma enfeksiyonu geçirmiş olan bebeğin normal olarak dünyaya gelmesine rağmen, sonraki yaşlarda sessiz toxoplazma enfeksiyonunun ortaya çıkarak sorunlara neden olmasıdır.
HAMİLELİK PLANLIYORSANIZ…
Hamilelik planlayan kadınlarda önceden toxoplazma IgM ve IgG testleri yapılmalıdır. Toxoplazma IgG toxoplazma enfeksiyonuna karşı bağışıklık geliştiğini gösterir. IgM ise halihazırda aktif bir enfeksiyon varlığına işaret eder. Toxoplazma IgM diğer enfeksiyonlardan farklı seyir gösterir. Enfeksiyon geçtikten sonra bile yıllarca pozitif olabilir. Toxoplazma IgG pozitif olan kadınlarda, hamilelikte bu testin tekrar bakılması gereksizdir. IgG negatif olan kadınlar ise hamileliğin ilk 3 ayında toxoplazma testlerini tekrarlamalıdır ve hala negatifse 6. ve son aylarda da testin tekrarlanması önerilir.
Toxoplazma IgG pozitif ve IGM pozitif olan hamilelerde gerçekten enfeksiyon varlığını araştırmak için son yıllarda “IgG Avidite testi “ yapılmaktadır. Bu testte enfeksiyonun devam edip etmediği bakılır ve enfeksiyon yoksa da, sadece düşmemiş bir IgM düzeyi saptanabilir. Bu durumda herhangi bir şey yapmaya gerek yoktur. Bazen bu testte enfeksiyon varlığı saptanmışsa, erken dönemde başlanan antibiyotik tedavisi hamilelik boyunca devam ettirilerek bebeğin toxoplazma enfeksiyonu ile enfekte olması engellenebilir.
TOXOPLAZMA ENFEKSİYONUNDAN KORUNMAK İÇİN…
• Sokak kedileri ile temastan kaçınmalı,
• Sebze, meyve yenmeden önce mutlaka iyi yıkanmalı,
• Et mutlaka iyi pişirilerek yenmeli,
• Sucuk ve pastırma -her ne kadar olasılık düşükse de- hamilelikte pişirilmek suretiyle yenmeli,
• Toprakla ve bahçeyle uğraşanlar mutlaka eldiven giymeli ve yemek yemeden önce ellerini iyi yıkamalı,
• Çiğ et hazırlanırken kullanılan bıçak ve diğer malzemeler iyi yıkanmalıdır.
HAMİLELİKTE TOXOPLAZMA SAPTANIRSA
Hamilelikte toxoplazma enfeksiyonu tanısı, yapılan toxoplazma IgM ve IgG testleri ile yapılır. IgM negatif ve IgG pozitif ise toxoplazma enfeksiyonu geçirilmiş ve ona karşı bağışıklık gelişmiştir. IgM negatif ve IgG negatif ise toxoplazma ile temas olmamıştır. Temas halinde enfeksiyon riski vardır. Gerekirse hamileliğin 2’ci ve 3’cü üç aylık döneminde testler tekrarlanmalıdır. IgM pozitif ve IgG negatif ise aktif enfeksiyon vardır ve mutlaka tedavi edilmelidir. IgM pozitif ve IgG pozitif saptanırsa, IgG Avidite testi yapılır ve aktif enfeksiyon varsa hemen tedavi başlanır.
Tedavide kullanılan antibiyotik Spiramycin’dir. Hamilelikte ilaçların risk gruplandırmasına göre C grubundadır. Hamilelikte enfeksiyon saptanır saptanmaz tedaviye başlanmalı ve hamilelik boyunca devam edilmelidir. 4. ayda toxoplazma enfeksiyonun bebeğe bulaşıp bulaşmadığı amniyosentezle alınan sıvıda PCR adı verilen teknikle araştırılır ve varlığında aile bilgilendirilerek hamilelik ile ilgili karar verilir.