Vaginal doğum veya sezaryen doğumlardan sonra yani anneleri bekleyen en önemli problem doğum sonrası kanamalarıdır. Yeni bebek dünyaya gelmiş aile ve çevresi bebekle meşgulken, yeni annenin aniden sararıp solması veya baygınlık geçirmesi hiç de nadir değildir.
Gelişmekte olan ülkelerde anne ölümlerinin yüzde 8’inden sorumludur. Preeklampsi ve eklampsi adı verilen gebelik zehirlenmesinden sonra ikinci sıradadır. Doğuma bağlı ölümlerin yüzde 25’inden doğum sonrası kanamalar sorumludur.
Doğum sonrası kanamalar 5 doğumdan 1’inde meydana gelmektedir. Kanamalar sonucunda kan kaybına bağlı şok tablosu, ileri derecede kan kaybının meydana getirdiği böbrek yetmezliği, hipofiz bezinin kansız kalmasına bağlı yetmezliği, total hormon yetmezliği ve bazen kan kaybının meydana getirdiği ölümler olabilmektedir.
Doğum sonrası normalde olan kanamanın adı loğusa kanamasıdır. İlk 2-3 saat taze kırmızı renkte olur ve sonrası her geçen gün rengi koyulaşır miktarı azalır.
Doğumdan sonra yeni annenin tolere edebileceği kanama miktarı 500-800 ml kadardır. Son 3 ayda meydana gelen kan miktarı artışı ile bu kan kaybı tolere edilebilir. Loğusa kanaması ortalama 25-30 gün kadar devam edebilir. Sezaryenle doğum sonrası loğusa kanaması veya akıntısı 10-15 günde biter. Nedeni plasenta çıkarıldıktan sonra rahim içinin temizlenmesidir. Loğusa kanaması pürtüklüdür ve içinde küçük parçacıklar olabilir. Doğum sonrası meydana gelen anormal kanamalar çok fazladır ve taze kırmızıdır. Miktarın çok olması gerçekten önemlidir. Çünkü kısa sürede hastanın şoka girmesine neden olabilmektedir.
Doğum sonrası meydana gelen kanamalar erken ve geç dönemde ortaya çıkmaktadır.
İlk 24 saatte meydana gelen doğum sonrası kanamaları erken kanamalardır. 24 saat ile doğumdan 12 haftaya kadar olan kanamalara geç dönemde doğum sonrası kanamalar adı verilmektedir.
ATONİ KANAMALARI
Erken dönemde meydana gelen kanamaların en önemli nedeni hamilelikte büyümüş olan rahmin bebek çıktıktan sonra kasılamaması ve gevşek kalmasıdır. Bunlara Atoni Kanamaları adı verilir. Doğum sonrası görülen erken kanamaların yüzde 80’i Atoni Kanaması yani rahmin gevşemesi ile meydana gelen kanamalardır.
Rahim bebek doğduktan sonra kasılır ve göbek hizasına kadar küçülmektedir. Rahimin gevşekliği durumlarında ise rahim kaburgalara kadar yükselir. Bu nedenle doğum sonrası rahmin kasılması titizlikle takip edilir ve rahim kasılması için ilaçlar verilmektedir.
Atoni kanamalarının nedenleri çoğul doğumlar, büyük bebek, fazla sıvıya bağlı aşırı gergin rahim, uzun ve yorgun düşmüş rahim adalesi, rahim içinde plasenta kalmasıdır.
Atoni kanamalarında çok hızlı davranılması gerekmektedir. Sebebi araştırılırken tedaviye de aynı esnada başlanmalıdır. Tedavide rahmin temizlenmesi yani kalan parçaların kürtajla alınması, rahim kasıcı ilaçlar ve tedaviye cevap alınamayan durumlarda rahim damarlarının bağlanması ve rahmin alınması gerekebilir.
DOĞUM TRAVMASINA BAĞLI KANAMA
Diğer bir erken kanama nedeni vaginal doğum esnasında rahim ağzının ve vajinanın yırtılmasıdır. Genelde forseps ve vakum adı verilen aletli doğumlarda sıklıkla meydana gelir. İri bebek doğumlarda ve epizyo adı verilen kesi sonrası da meydana gelebilir. Rahim kasılmış olmasına rağmen kırmızı ve fazla miktarda kanama meydana gelir. Bazen yırtık büyükçe bir damarın da açılmasına neden olduysa acilen müdahale gerekir. Tedavi olarak yırtılan bölümün dikilmesi ve tamiri yapılmaktadır.
PLASENTA VEYA PARÇASININ RAHİM İÇİNDE KALMASINA BAĞLI KANAMALAR
Doğum sonrası bardaktan boşalırcasına ve ilaç tedavilerine rağmen geçmeyen kanamalarda kalan plasenta parçası rol oynar. Doğum sonrası rahim içinde kalan plasenta olabileceği gibi, plasenta yapışma anomalileri de olabilmektedir. Teşhis için ultrasonografi ile rahmin incelenmesi gereklidir. Sadece rahim içinde plasenta parçası ise temizlenmesi mümkün iken yapışma anomalilerinde ise ameliyatla rahmin alınması gerektiği durumlarla da karşılaşmak mümkündür.
KANAMA BOZUKLUKLARI
Trombosit yetersizliği, gebelik zehirlenmesi ile birlikte trombosit azalması, genel olarak kanamaya eğilim varolan kanamayı daha da ağırlaştırabilir.
Geç dönemde meydana gelen kanamalar plasenta parçalarının rahim içinde kalması ve plasentanın yapışma anomalileri ve mol ile benzer plasentanın anormal gelişim problemleri neden olabilmektedir. Geç dönem kanamalarında kürtaj işleminde elde edilen materyal mutlaka patolojiye gitmeli ve sonuca göre tedavi düzenlenmelidir. Özellikle plasenta anormal gelişimi ile birlikte olan hastalıklarda operasyon olasılılığı yüksektir.
NE YAPMALIYIM?
Doğum sonrası ilk saatler çok önemli olduğundan doğum sonrası doğumhanede, sezaryende ise serviste kanama yakından izlenmektedir. Eve taburcu olduktan sonra meydana gelen aşırı kanamalarda hekim hemen aranmalı ve acilen hastaneye başvurulmalıdır.
