Endometriosis rahim iç zarı dokusunun (endometrium) rahim dışındaki organlarda bulunmasıdır. Bu doku karın içindeki organlarda ( yumurtalık, rahim kanalı, karın iç zarı, barsaklar, idrar kesesi) bulunabildiği gibi karın dışında ( vajina, göbek) da bulunabilir. Adet zamanında rahim iç zarında meydana gelen kanama ile beraber bu endometriosis odaklarının bulunduğu bölgelerde de kanam olur ve bazı şikâyetlere neden olur.
Hangi sıklıkta görülür?
Kadınların yaklaşık % 20 sinde endometriosis saptanır. İnfertil (bebeği olmayan) kadınların ise % 25–30 unda endometriosis saptanır.
Sebepleri nelerdir?
Oluşma sebebi olarak adet kanının karın içine dökülmesi ve endometrium dokusunun buralara tutunarak gelişmesi ile oluşabildiği gibi karın iç zarının şekil değiştirmesi ile de oluştuğu ileri sürülmektedir.
Belirtileri nelerdir?
Endometriosis bulunan kadınlarda en sık şikâyet karın ve kasık ağrısıdır. Bu ağrı adet ağrısı şeklinde olabildiği gibi adet dışında da ağrı olarak kendini gösterebilir. Cinsel ilişkide özellikle derinde ağrıya sebep olur.
Kadınların % 25inde infertilite(kısırlık) ile kendini belli eder. Rahim kanallarını etkilemişse karın içinde yapışıklıklarına sebep olur, ayrıca yumurtalık kistlerine sebep olarak bebek olmasında engelleyici rol oynar. Ayrıca endometriosisli kadınlarda yumurta ile spermin birleşmesini engelleyen bazı maddelerin de salgılandığı bilinmektedir. Yumurtalık kisti oluşmuşsa kist içinde erimiş çukulataya benzer bir sıvı içerdiğinden halk arasında Çukulata Kisti olarak bilinir. Yumurtalık kisti olan kadınlarda ilaveten bel ağrısı da saptanabilir.
Nasıl Teşhis Konur?
Endometriosisde tanı muayene ve ultrasonografiyle her zaman konamayabilir. Ancak yumurtalıklarda çukulata kisti saptanırsa tanı kolaylaşır. Muayene ile sadece şüphelenilir. Kesin tanı laparoskopiyle konur. Karın içinde kırmızı veya kahverengi lekeler tarzında görülür. Yumurtalıkta kist varsa, bu saptanır. Ayrıca bu hastalığa bağlı yapışıklıklar da görülür. Laparoskopi yapılmışsa, aynı esnada sorunların giderilmesine yönelik tedavi de yapılmaktadır.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tedavi seçeneklerinde cerrahi ve ilaç tedavisi mevcuttur. Cerrahi tedavide ilerde çocuk sahibi olma isteğine göre operasyon şekli değişebilir.
Laparoskopi hem tanı hem de tedavi amacını güder. Saptanan endometriosis odakları yakılarak tedavi edilir. Karın içindeki yapışıklıklar giderilir. Yumurtalıklardaki çukulata kistleri de çıkarılabilir. Bazen gerekirse yumurtalığın tamamı da alınabilir. Bu tedavi şekli daha genç yaştaki kadınlarda tercih edilir. Menopoz öncesi devrede ise rahim ve yumurtalıkların tamamının alınması önerilen cerrahi yöntemdir.
Cerrahi girişim öncesi veya sonrası uygulanabilir bazı ilaç seçenekleri de mevcuttur. Güncel olarak kullanılan tedavi yöntemlerinde GnRH analogu denen preparatlardır. Bunlarla tedavi 3 aydan başlayarak 6 aya kadar yapılabilir. Burada en önemli nokta 6 aydan uzun süren tedavilerde kemik erimesine karşı ilave kalsiyum verilmesidir.