Gebelikten korunma yöntemleri çok çeşitli olmasına rağmen, ancak birkaçı güvenlidir ve başarılı bir şekilde gebelikten korunmaya yardımcı olur. Amaç istenmeyen gebelikleri önlemek ve gereksiz cerrahi müdahaleden korumaktır.
Bu yöntemler:
Takvim yöntemi
Adet günleri göz önüne alınarak, cinsel beraberliğin kısıtlanması prensibine dayanan yöntemdir. Genelde adet başlama gününden itibaren 11 gün ile 18 günler gebelik şansının olduğu günlerdir ve bu günlerden cinsel beraberlikten kaçınılır. Sakıncası, yumurtlama zamanı birçok kadında değişkendir ve erken ile geç yumurtlama olan kadınlarda gebelik oluşabilir.
Bu yöntemin gebelikten koruma başarısı: 19,1
Koitus İnterruptus (Geri çekme yöntemi)
Cinsel birleşmede erkeğin vajina içine değil de dışına boşalmasıdır. Ülkemizde en sık kullanılan korunma yöntemi olduğu bildirilmektedir. Avantajı doğal bir yol olması, fakat cinsel ilişki kalitesi ile ilgili sorunlar yaşanabilir. Yaklaşık % 10 ile 20 arasında başarısızlık oranı bildirilmektedir.
Diyafram ve spermisit kremler
Ülkemizde pek kullanılan bir yöntem değildir. Cinsel ilişki öncesi vajina içinde rahim ağzına şapka şeklindeki diyafram spermisit(sperm öldürücü) krem sürülerek uygulanmaktadır. Bu yöntemde % 15 civarında başarısızlık oranı bildirilmektedir. İlişki öncesi uygulama gerekmesi ve ilişki esnasında yerinden oynaması halinde istenmeyen gebeliklere sebep olabilir.
Prezervatif
Prezervatif mekanik koruyucu yöntemdir ve spermin vajinaya çıkışını engeller. Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıklardan da koruyucu özelliği vardır. Cinsel beraberlikten evvel uygulanır ve boşalma sonrası çıkarılır. Bir sonraki ilişkide mutlaka başkası kullanılmalıdır. Bu yöntemin yararı doğru uygulandığında güvenirliği iyidir. Yan etkisi yoktur. Kolayca bulunur ve en önemlisi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur. Dezavantajları: Erkek için duyarlığı azaltması, partnerler arasında psikolojik ve fiziksel bir bariyer oluşturur. Yırtılma tehlikesinin olmasıdır.Gebelikten koruma oranı yırtılma olmazsa % 2,5 ile 10 arasındadır.
Rahim içi araç (spiral)
Halk arasında spiral olarak da bilinen rahim içi araçlar (RIA) değişik şekillerde olsa da aynı mekanizma ile gebelikten koruyan araçlardır. Günümüzde kullanılanlarda bakır tel bulunur ve bazılarında progesteron hormonu salgılayan özelikleri vardır. Şekilde T spiral ve hormonlu spiral görülmektedir.
Gebelikten koruma mekanizması
- Bulunduğu rahim içinde akyuvarların birikmesine sebep olarak hem sperm hareketi bozulur hem de oluşan gebeliğin yerleşmemesine sebep olur.
- Bakır iyonları spermleri öldürücü etkisi vardır.
- Yabancı cisim etkisiyle prostaglandin maddesi salgılanarak gebeliğin oluşması engellenir.
Uygulama
Adetin son günleri veya adetten sonraki ilk hafta içinde uygulanır. RİA yerleştirildikten sonra ilk adet sonrası ve daha sonra 6 ay aralarla rutin kontrol yeterlidir.
Hangi durumlarda uygulanmaz:
- Gebelik
- Doğuştan çift rahim
- Tekrarlayan yumurtalık enfeksiyonları
- Bakır alerjisi olan durumlarda
- Anormal kanamaları olan kişilerde
Yan Etkileri
- Kanama anormallikleri(%5–20) adet süresi ve miktarı artar ilk 3 ay ara kanama olabilir
- Adet sancısı
- Enfeksiyon
- Ria nın atılması
- Dış Gebelik 5 kat fazladır
- Rahim delinmesi
Avantajları
- Güvenirliği yüksek
- Değiştirilebilir
Başarısızlık oranı: 0.03–4 civarındadır.
Hormonal yöntemler (Hap ve uzun etkili hormonal ilaçlar)
- Ağızdan alınan Hormon hapları
- Aylık ve 3 aylık iğneler
- Cilt altına uygulanan ilaçlar (Norplant)
- İlişkiden hemen sonra alınan haplar(minipill)
Gebelikten koruma mekanizması:
1. Yumurtlamayı baskılar.
2. Rahim iç zarını incelterek gebelik ürünün yerleşmesine engel olur.
3. Rahim kanalındaki salgının karakterini değiştirerek spermin geçişini zorlaştırır.
Başarısızlık oranı % 5 – 1 civarındadır.
Rahim kanallarının bağlanması
Günümüzde daha çok laparoskopi ile yapılan bir işlemdir. Doğurganlığını tamamlamış kadınlarda yumurtalık kanallarının bağlanması ve kesilmesi şeklinde yapılan cerrahi bir işlemdir.