Bebeğin anne karnındaki gelişim süreci esnasında geçirdiği değişimler ve karşılaşma olasılığı olan birtakım risklerin olduğunu biliyoruz. İlk 5 ayda asıl odaklanan konu bebeğin herhangi bir sakatlığının olup olmadığıdır.
6 aydan itibaren her geçen günle yaşama kabiliyetini kazanan bebeğin, bu dönemde kaybını önlemek için birtakım testler uygulanmaktadır. Bunlar genellikle plasentanın işlevini yansıtan testlerdir. Dolayısıyla bebeğin bu yolla plasental sorunla ile ilgili olarak sorun yaşayıp yaşamadığı bakılmaktadır.
Bebeğin iyilik halini yansıtan testler nelerdir?
Doppler Ultasonografi
Renkli doppler olarak da bilinen bu yöntemde bebeğe ve anneye ait damarlardaki değişimler tetkik edilerek bilgi edinilmektedir. Anne rahim damarlarının gebeliğe bağlı olarak değişiminin saptanması önemlidir. 26 haftaya kadar, rahim damarlarında beklenen değişimler saptanmazsa(rahim cidarında incelme ve rahim damarı çapında artış) sonraki aylarda bebekte gelişme duraklaması ve annede hipertansiyon görülme olasılığının arttığı birçok çalışmada gösterilmiştir. Eğer bu değişim sağlanmamışsa önlem olarak 24–26 haftadan itibaren düşük doz aspirin tedavisi meydana gelecek problemlerin önlenmesinde önemli rol oynar.
Bebekler ilgili yapılan doppler çalışmalarında ise özellikle bebek göbek kordon damarları, beyindeki orta beyin damarı ve aorta olarak da adlandırılan büyük damardaki kan akım değişimleri incelenir. Bebekte gelişme duraklaması varsa veya kronik olarak az oksijenlenmesi söz konusu ise bebek vücudunda bu durumda kendini korumak için kordon damarlarında büzüşmeye ve beyin damarlarında genişleme yönünde değişim meydana gelir. Bu bulguları saptanması bebeğin yakından izlenmesini gerektirir. Tabii ki doppler tek başına karar verdiren bir yöntem değildir. Diğer yöntemler ile kombine edilerek karar vermede yardımcı olur.
NST (Nonstress Test)
Bu test bebek kalp atım hızının değişimi ile ilgili bir testtir. Temel çalışma prensibi bebek hareketleri ile meydana gelen kalp atım hızındaki ani artışlardır. Buna ‘reaksiyon’ denir. 10 dk içinde en az iki reaksiyon saptanmışsa test Reaktif olarak değerlendirilir ve normal sonuçtur. Eğer test Nonreaktif ise bu durumda bebeğin sıkıntıda olup olmadığının saptanması gerekir. Burada izlenen yol NST testinin tekrarlanması ve diğer yöntemlerin de uygulanmasıdır. NST ile aynı zamanda rahim kasılmaları da saptanır. Bu durumda erken doğum ağrıları da tespit edilerek gerekli önlemler alınabilir. Rahim kasılmaları ile beraber meydana gelen kalp ritmindeki bozukluklar da saptanır ve bebeğin verdiği kalp ritim hızına göre olan cevabı değerlendirilebilir.
Fetal Biyofizik Profil (FBP)
Ultrasonografi ile yapılan bir değerlendirme testidir. Bebeğin hareketleri, tonuz denen adale gerginliği, solunum hareketleri, amnios sıvı miktarı ve yukarda bahsedilen NST ile toplam 5 parametreden oluşur. Bebeğin iyi olup olmadığını anlamak için 2 üzerinden skorlama yapılır ve bu durumda bebek 10 üzerinden 10 alırsa iyidir. 8 puan alırsa 24 saat içinde tekrar değerlendirilmesi gereklidir. 6 ve daha altında olan skorlarda hastaneye yatış ve gerekirse doğumun gerçekleştirilmesi gerektiği bildirilmektedir.
Bebeğin Gelişimi
Rutin ultrasonografi ile yapılan ölçümlerde bu bilgiler zaten elde edilmektedir. Bebeğin gelişiminde ve özellikle karın çevresi ölçümlerinde duraklama söz konusu ise bebeğin diğer testler ile iyi olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir.
Bebek Hareketleri
Anne adaylarının bebek hareketlerini saymasına dayanan bir yöntemdir. Özellikle 28–30 haftadan itibaren 12 saat içinde asgari sayılan bebek hareketi 10 olmalıdır. Bebek hareketlerinde azalma her zaman sorun anlamına gelmez ama doktora bilgi verilmesi için bir sebeptir. Bebek hareketlerinin azalması ile beraber olan durumlar: anne yorgunluğu, uzun süre aç kalmak, üzüntü ve stres, uykusuzluk. Bununla birlikte plasenta fonksiyonlarında azalmalarla birlikte ilk görülen belirti bebek hareketlerinin azalmasıdır. Örneğin hipertansiyon, bebekte gelişme geriliği, bebek suyunda azalma, bebeğin az oksijenlenmesi durumlarında. Bebek hareketlerinin duyulmaması da ciddi bir probleme işaret edebileceği için mutlaka doktora bildirilmelidir.
