Bebek isteyen çiftler için en heyecanlı anlardan biri hamilelik testinin sonucunu öğrenmektir. Pozitif hamilelik testi ile birlikte hemen hayaller kurulmaya başlanır. Kız olursa nasıl olur, erkek olursa hangi takımı tutar gibi. Hamilelik testinden sonra doktordan randevu alınır ve ultrasonografide hamilelik kesesi ve bebeğin minik kalbinin atışları görülmeye çalışılır. Hem anne hem baba adayı nefeslerini tutmuş doktorun ağzından çıkacak açıklamaları beklerken doktorun yüzündeki tebessümün kaybolması ve rahim için hamilelik kesesinin görülmediğini söylemesi ile heyecanın yerini korkular alır.
Dış gebelik tanım olarak gebeliğin rahim dışında olmasıdır. Nadiren rahim kanalı dışında da olabilir. Yumurtalık üzerinde olabilir, karın içine yerleşip orada gelişebilir ki bu çok tehlikeli bir durumdur. Bazen rahim ağzı kanalı içine yerleşebilir.
Hamilelik testinin pozitif olduğu durumlarda ultrasonografi ile hamilelik kesesinin görülmemesi öncelikle dış gebeliği akla getirir. Diğer bir olasılık ise ultrasonografide görülmeyecek kadar erken hamileliktir. Ayrımını ise kanda yapılan b-HCG hormonu yani gebelik hormonu düzeyi ölçümü ve tekrarlanan ultrasonografi ile yapılır.
HER HAMİLELİK DIŞ GEBELİK OLARAK BAŞLAR
Tüm hamilelikler aslında dış gebelik olarak başlar. Sperm vajinaya döküldükten sonra uzun bir yol kat eder ve rahim kanalının 1/3 dış kısmında yumurta hücresi ile karşılaşarak döllenme olayı gerçekleşir. Daha sonra hücre halindeki embriyo rahim kanalında geriye doğru yuvarlanarak rahim içine gelir ve rahim iç zarına yerleşir. Eğer rahim kanalındaki bu geri dönüş gerçekleşmezse bebek rahim kanalında yerleşerek orada büyümeye başlar. Fark edilmezse ince bir boru olan rahim kanalını parçalayarak karın içine kanamaya neden olur. Dış gebeliğin en ağır tablosu olan bu durumda hastalar genellikle yarım baygın halde hastaneye acil olarak gelir. Kısa muayeneler sonucunda karın içi kanama tanısıyla ameliyata alınır. Acı gerçek genellikle karın açılınca görülür.
Klasik bilgi dış gebeliklerin yaklaşık 150 gebelikten 1’inde görüldüğüdür. Fakat son yıllarda özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkların yaygınlaşmasına bağlı olarak % 2’lere yükseldiği yönündedir. Sebep rahim kanallarında iltihaba neden olan enfeksiyonlardır. En sık görülen ve genelde hafif belirtilerle kendini gösteren Chlamidia adındaki hücre içi mikroplar rahim kanallarına da yerleşerek hasara neden olur. Diğer bir sebep yine cinsel yolla bulaşan bel soğukluğu mikrobu olan gonoredir.
Geçirdikleri enfeksiyonlar sonucunda rahim kanalları doğal işlevlerini yerine getiremez. Tüplerin tıkanmasına bağlı kısırlık veya dış gebelik sık meydana gelir. Dış gebeliğe neden olan diğer olaylar rahim kanallarına uygulanan cerrahi işlemler, karın için ameliyatları sonucunda oluşan yapışıklıklar ve kısırlık tedavileridir.
DIŞ GEBELİĞİ ARTTIRAN FAKTÖRLER
Daha önceden dış gebelik geçiren kadınların tekrar dış gebelik geçirme olasılığı 7 ile 13 kat artmaktadır. Yumurtlama tedavisi yapılan kadınlarda dış gebelik 4 kat artmaktadır. Rahim içi araç yani spiral kullanan kadınlarda da % 3–4 civarında dış gebelik görülebilmektedir. Ayrıca ileri anne yaşının da dış gebelik olasılığını 3–4 kat arttırdığı bildirilmektedir. Sigara içen kadınların da içmeyenlere göre 3 kat kadar daha sık dış gebelik geçirdikleri bir gerçektir.
Dış gebelik düzenli doktor kontrolüne giden kişilerde daha erken tanınabilmekte ve sonuç daha yüz güldürücü olmaktadır. Bu nedenle adet gecikmesi olan her kadın test pozitifse yaklaşık adet gecikmesinden 7–10 gün sonra doktora gitmeli ve ultrasonografi yapılmalıdır.
Ultrasonografide rahim içinde hamilelik kesesi yoksa mutlaka vaginal ultrasonografi ile rahim kanalları ve yumurtalıklar bakılması ile hamilelik kesesi ve bazen de bebeği rahim kanalların birinde görebilmekteyiz. Eğer rahim kanallarında dış gebelik bulgusu yoksa gebelik hormonu olan b-HCG tayini yapılarak sonuca göre kontroller programlanır. B-HCG 1500 ve üzerinde ise ultrasonografi ile rahim içinde gebelik kesesi görülmelidir. Görülemiyorsa mutlaka dış gebelik vardır.
ADET GECİKMESİNDEN SONRA,ŞİDDETLİ KARIN AĞRISINA DİKKAT
Adet gecikmesinden sonra geç olarak başvuran dış gebelikler sıklıkla karın içinde kanamayla birliktedir. Sıklıkla rahim kanalı yaralanmıştır. Gebelik materyali tüpten karın içinde düşerek kanamaya sebep olmuştur. Şiddetli karın ağrısı vardır. Karın iç zarı tahrişine bağlı iki büklüm olan hastaya uzman hemen tanısını koyar ve hastaneye yatmasını önerir.
Dış gebelik özellikle bebeği olmayan bir kadında meydana geldiğinde erken saptanmazsa ileride normal yoldan bebek sahibi olma şansını azaltır.
Tedavide son yıllarda ilaçla tedavi gündemdedir ve sonuç sevindiricidir. Yani kadının rahim kanalı hasar görmeden ve operasyona gerek olmadan tedavi imkânı vardır. Burada en önemli şart erken tanıdır. Eğer dış gebelik büyümüşse ve kanamaya başlamışsa operasyondan başka çare yoktur.
Metotraxate adı verilen, aynı zamanda kanser tedavisinde ve mol gebelikleri tedavisinde de kullanılan ilaç gebelik hücrelerini öldürür. Zamanla oluşan gebelik kitlesi vücut tarafından emilir. Bu tedavide aralıklarla yapılan b-HCG tayini ile tedavinin başarısı takip edilir.
Eğer dış gebelik için cerrahi tedavi kararı alındıysa ideali laparoskopi ile yapılmasıdır. Çok kanama olan vakalarda bile deneyimli ellerde operasyon kısa sürede tamamlanır. Öncelikle konservatif operasyon yani tüpün dış gebelik olan bölümü açılarak gebelik boşaltılır. Kanama yoksa işleme son verilir. Eğer rahim kanalı zarar gördüyse tek çare onun alınmasıdır. Laparoskopi ile yapılan operasyonlardan kısa süre sonra hasta evine gidebilmektedir.
Hamilelik gerçekten her çiftin hayal ettiği güzel bir olaydır. Bazen dış gebelik gibi tatsız olaylar da başlarında gelebilir. Sağlıkla ilgili her konuda olduğu gibi erken başvuru düzenli kontrol sonucun yüz güldürücü olmasında önemli rol oynar.
