Tüp bebek, doğal yolla veya diğer yöntemlerle hamilelik elde edilememiş çiftlere uygulanan ve Yardımla Üreme Teknikleri içinde yer alan bir tedavi yöntemidir. Tüp bebek tanımı içine IVF (In Vitro Fertilizasyon) ve ICSI(Mikroenjeksiyon) girmektedir. Kadın ve erkekten alınan üreme hücrelerinin vücut dışında döllenmesi ve elde edilen embriyoların tekrar rahim içine yerleştirilmesi prensibine dayanmaktadır. IVF de kadından alınan yumurta hücresi spermler tarafından tüp içinde döllenmesi beklenirken, mikroenjeksiyonda ise tek sperm yumurta hücresi içine özel bir mikroskop eşliğinde zerk edilmektedir.
Tüp bebek tedavisi için başvuran kişilerde aşamalar
- İlk Görüşme ve Tedavi Planı
- Yumurtalıkların Uyarılması(0vulasyon indüksiyonu)
- Yumurtaların Toplanması(OPU)
- Mikroenjeksiyon İşlemi
- Döllenme ve Embriyo Devresi
- Embriyo Transferi
Tüp Bebek İşlemi öncesi Neler Yapılmaktadır?
Tüp bebek için karar verildiğinde öncelikle tüp bebek merkezi doktoru ile görüşme yapılır. Önceden yapılan testler gözden geçirilir ve gerekli olanlar kaydedilir. Jinekolojik muayene, ultrasonografi yapılır. Eğer gerekliyse vaginal smear alınır. Bu muayene sonrası gerekli olan hormonal ve serolojik testler tamamlanarak tüp bebek tedavi planı yapılır. Eğer spermogramda sperm hücresi yoksa ekibimizdeki üroloji uzmanı ile de görüşülerek TESA / TESA için program yapılır. Tedavi protokolü kadın yaşı, hormonal düzeyleri ve önceki yumurtlama tedavilerindeki yumurtlama cevabı göz önüne alınarak belirlenir. Sorular cevaplanır ve tedavide kullanılacak ilaçlar yazılır.
Yumurtalıkların Uyarılması (Ovulasyon indüksiyonu)
Tedavi bir önceki âdetin 21 günü başlar. GnRH analogu hormonu içeren ilaçlar her gün cilt altına yapılmaya başlanır ve bu ilaca başladıktan yaklaşık 10 gün içinde adet kanaması meydana gelir. Adetin kanamasının 2 veya 3 günü ultrasonografik kontrol yapılır . Yumurtalıklar ile rahim iç zarı istenen görünümde ise daha önceden yapılan hormonal testler ve yaşınıza göre yumurta uyarıcı ilaçların dozu belirlenir. Yumurta takibi başlar. Ultrasonografide önceki aydan kalan yumurtalık kistleri saptanırsa öncelikle iğne ile sıvısı dışarı alınarak tedaviye başlanır. Yumurta gelişimini uyaran ilaçlar FSH ve LH hormonu içeren ilaçlardır. 2 veya 3 gün aralarla yapılan ultrasonografik kontrollerde yumurtalıklarda gelişen folikül diye adlandırılan yumurtaların çapları ve görünümleri takip edilerek ilaç dozları tayin edilir. Yumurtaların çapları yeterli boyutlara ulaştığında hCG içeren ilaçlar verilir ve yumurta toplama işlemi planlanır.
 |
Yumurtlama tedavisi ile gelişen yumurtaların ultrasonografik görünümü
Yumurtaların Toplanması (OPU)
Gelişen yumurtaların olgunlaşması için hCG hormonu içeren ilaçlar yapıldıktan yaklaşık 35-36 saat sonra yumurta toplama işlemi uygulanır. Bu işlem kısa süren genel anestezi altında yapılan bir işlemdir. Bu işlemde gelişen yumurtaların sıvıları çekilir ve embriyolog tarafından hemen incelenerek yumurta hücreleri(ovum) ayrı bir kaba nakledilir.
Yumurta Toplama İşlemi. İşlem anestezi ile yapılmakta olup ultrason probuna takılan bir iğne ile yumurtlar toplanmaktadır.
Yumurta toplama işleminde elde edilen yumurta hücresinin(oosit) mikroskopik görünümü
Mikroenjeksiyon İşlemi
Yumurtalar toplandıktan sonra erkekten sperm alınır. Eğer menide sperm yoksa TESA / TESE işlemi ile sperm elde edilir. Her yumurtaya mikroskop altında 1 sperm zerkedilerek mikroenjeksiyon işlemi (ICSI) uygulanır. Eğer hastanın yaşı genç ve yeterli sperm varsa bir yumurta başına yaklaşık 150 bin sperm kapta bırakılarak kendi döllenmesi beklenebilir. Buna klasik tüp bebek yani IVF denir.
Mikroenjeksiyon işlemi özel mikroskop yardımıyla yapılmaktadır. Her yumurtaya bir tane sağlıklı sperm zerkedilmektedir.
Laboratuvarda uzman embriyologun mikroenjeksiyon uygulaması
Döllenme ve Embriyo Devresi
ICSI işleminden yaklaşık 16 – 18 saat sonra yumurtaların döllenip döllenmedikleri kontrol edilir ve sizinle irtibata geçilerek Embriyo transferi için program yapılır. Döllenen yumurta 24 saat içinde 2 ve daha sonra 4 hücreli embriyo haline gelişir.Eğer 3 gün beklenirse 8 hücreli hale gelmektedir.
Yumurta döllendikten sonraki gelişmelerin şematik görünümü
Döllenmiş Yumurta
Mikroenjeksiyondan 16 – 18 saat sonra yapılan kontrolde döllenmiş olan yumurta görülür.
 |
İki hücreli embriyo
Döllenen yumurta daha sonra 2 hücreli embriyo haline gelir.
4 hücreli embriyo
Genelde yumurta toplandıktan 2 gün sonra bu görünümü alır. Transfer için uygun bir embriyo.
8 hücreli embriyo
Yumurta toplandıktan sonra 6 gün Blastokist görünümü
Embriyo Transferi
Genellikle yumurta toplandıktan 48 veya 72 saat sonra embriyo transferi uygulanır. Bu dönemde embriyolar 4 veya 8 hücreli oluşumlar şeklindedir. Eğer blastosit transferi için karar verildiyse yumurta toplama işleminden 5 veya 6 gün Blastosit transferi yapılır. Embriyo transferi öncesi embriyoların rahim içine tutunmasını kolaylaştırmak için hatching işlemi uygulanır ve Embryo Glue (embriyo yapıştırıcısı) adı verilen özel serum kullanılır.
Embriyo transferinde idrar kesesinin dolu olması önemlidir. Çünkü kateterin geçtiği yerlerin ultrasonografi takibi ve rahim kanalının uygun hale getirir.