Kadınların daha çok çukulata kisti adıyla tanıdığı endometriozis hastalığı aslında kadınlarda birçok organda bulunabilen bir problemdir.

Endometriozis rahim iç zarı dokusunun rahim dışında, karın içinde ve değişik organlarda bulnmasına verilen addır. Sıklıkla karin iç zarında, yumurtalıklarda(çukulata kisti), tüplerde, bağırsaklarda, idrar kesesinde bulunabildiği gibi ciltte ve nadiren gözde bile rastlanabilmektedir.

Bu hastalığın en önemli noktası, endometriozis olan kadındların yaklaşık % 40’ı bebek yapma ile ilgili sorunlar yaşayabilmektedirler.

Endometriozisin tuttuğu organa göre veya bu organlarda meydana getirdiği bozukluklara göre şikayetler yapmaktadır. Şiddetli adet ağrısı, karın ağrısı, cinsel ilişkide ağrı, ağrılı dışkılama, idrarda kanama bunlar arasında en sık olanlardır. Adet kanaması zamanlarında endometriozisin bulunduğu organlarda da kanama meydana gelebilmekte ve zamanla tutuğu organlarda işlev bozuklukları meydana getirmektedir.

Kadınlarda özellikle tüplerde yapışıklık ve yumurtalıklarda yaptığı çukulata kistleri nedeniyle çocuk yapma kabiliyetlerinde azalma meydana gelmektedir.

Endometriozis hastalığının teşhisi her zaman kolay olmayabilir. Muayenede bir kitle yoksa sadece şüphe edilir ve kesin teşhis laparoskopi ile karın içinin gözlenmesi ile konulur. Yumurtalıkta kist oluşturduysa (çukulata kisti) ultrasonografi ile tanısı kolaydır. Diğer organların incelenmesi sırasında mesela sistoskopi veya kolonoskopi ile de saptanabilir.

Tuttuğu organ ve bölgeye göre sadece kadın doğum uzmanı değil, genel cerrahi, üroloji ve bazen sinir cerrahisini ilgilendiren sorunlar meydana getirebilmektedir.

Tedavi

Endometriozis eğer ciddi bir şikayet yapmıyorsa ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Tedavide değişik seçenekler mevcuttur. Gestagen içeren doğum kontrol haplarının ara verilmeden kullanılması, aylık veya 3 aylık iğneler ile endometriozisin baskılanması günümüzde kullanılan tedavi seçenekleridir.

Yumurtalıkta çukulata kisti varsa tek çare cerrahi tedavidir. Eskiden  her çukulata kistine cerrahi önerilirken, özellikle bebek isteyen kadınlarda cerrahiye karar verirken bazı durumların gözönüne alınması gereklidir. Çünkü yumurtalık cerrahisi sonrası yumurta hücre rezervi de azalabilmektedir.

Cerrahide kullanılan yöntemler açık cerrahi veya günümüzde daha çok tercih edilen laparoskopik cerrahidir. Cerrahi işlem olarak kistin cidarının tamamen çıkarılması ve kistin çıkarıldığı yumurtalığın yakılması. Kist cidarının çıkarılamadığı durumlarda kist cidarının yakılması veya kist cidarının kısmen çıkarılıp dibinin yakılması. Bazen yumurtalık dokusunun kist tarafından tamamen ortadan kalktığı durumlarda yumurtalığın alınması gerekebilir.

Cerrahi olarak yumurtalık kistinin çıkarılması esnasında kist cidarı ile binlerce yumurta hücresini de beraberinde çıkarılması söz konusu olmaktadır. Aynı şekilde kistin cidarının yakılmasıyla beraber de çok sayıda yumurta hücresi kaybolmaktadır. Bu koşullarda yumurtalık rezervi ileri derecede azalabilmektedir.

Bebek isteyen ve yumurtalık rezervi sınırda olan kadınlarda cerrahiye alternatif olarak tüp bebek tedavisi iyi bir seçenek olabilir. Bu durumda kiste işlem yapmadan yumurtlama tedavisi ve yumurtaların toplanması esnasında kistin içeriğinin aspire edilmesi sıklıkla uygulanan yöntemdir.

Bebek isteği olmayan ve 40 lı yaşlardan sonra ağrı kesicilere cevapsız şiddetli ağrıları olan kadınlarda rahim ve yumurtalıkların alınması da seçenek olarak sunulabilir.

Tuttuğu organa göre özellikle derin dokulara yerleşik endometriozisde bağırsak bölümü çıkarılması ve karın zarının kısmen çıkarılması gibi geniş operasyon gerekebilir.

Endometriozis hastalığının en önemli özelliklerinden biri tekrarlama olasılığıdır. Özellikle ilaç tedavileri sona erdirildikten sonra 6 ay içinde % 80 civarında şikayetler tekrarlayabilmektedir. Bu nedenle mükemmel cerrahi işlem yapılsa bile tekrarlama olasılığı unutulmamalıdır.  Cerrahi sonrası tekrarı geciktirmek veya minimuma indirmek için 3 aylık GnRH analoğu içeren iğneler ve gestagen içeren sürekli kullanılması hormonal tedavi seçenekleri sunulmaktadır.

Buradaki videoda karın zarında meydana gelen endometriozis odağının çıkarılmasını görebilirsiniz. İkinci videoda ise çukulata kisti çıkarılması işlemini görebilirsiniz