Hamilelikte sıkça rastlanan şikayetlerden biri de deri kaşıntılarıdır. Hamileliğin ilk aylarından itibaren deride kuruma ve ciltte kabuk şeklinde dökülmeler sıktır. Özellikle ilk 3 ayda progesteron hormonu etkisiyle meydana gelen bu durum ileri aylarda biraz azalsa da hamilelik sonuna kadar devam eder. Vücut nemlendiricileri cilt kuruluğuna oldukça faydalı olmaktadır. Ayrıca, her duştan sonra sürülen bebek yağları cildin daha nemli kalmasını ve rahatlamasını sağlar.
Özellikle son 3 ayda meydana gelen ve bazen dayanılmaz hale gelen kaşıntılar da vardır ki, mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Kaşıntıların sebebi hamilelik olmasına rağmen neyin sebep olduğu açıklanamamaktadır. Karın bölgesinden başlayıp döküntü ve kızarıklıklarla olan bu durum hamilelik kaşıntısıdır. Lokal kortizonlu kremler ile rahatlama gösterebilir.
Hamileliklerde 1/200 sıklıkta görülen ve bir tür karaciğer rahatsızlığı olan “Gebelik karaciğer kolestazı” ise erken dönemde kaşıntıyla kendini belli ederken ileri dönemlerde sarılıkla da beraber olabilmektedir. Kaşıntı ellerde ve ayaklarda sıklıkla görülür. Bazen bütün vücuda yayılabilir. Özellikle gece kaşıntıları hamilelerin uykusunu kaçırabilecek düzeyde bile olabilir. Sebebi belli değildir, ancak vakaların 2/3’ü hamileliğin son aylarında bu sorunla karşılaşır.
Safra yollarının hamilelikte yüksek östrojen hormonu etkisi ile daralması, safra asitlerinin karaciğerden atılamaması ve kana karışması ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Bazı ailelerde sıklıkla görülmesi ve aynı kadının tekrarlayan hamileliklerde ortaya çıkması genetik geçiş olabileceğini düşündürmektedir. En sık şikayet vücudun kaşınması ve bazen anne adayları öyle kaşınmışlardır ki, kaşınan bölgeler kanamış ve yara olmuş olarak karşımıza gelir. Döküntü görülmemekle birlikte vücudun her yerinde kaşıma izleri vardır. Bebeğin doğumuyla birlikte bu şikayetler hızla kaybolmaktadır. Kaşıntı ile birlikte gözlerin aklarında sararma, idrarda koyulaşma ve büyük abdestte rengin açılması da görülebilmektedir. Halsizlik, yorgunluk ve iştahsızlık da olabilmektedir.
TEŞHİSİ KOLAY DEĞİLDİR
Gebelik karaciğer kolestazının teşhisi her zaman kolay olmamaktadır. Karaciğer fonksiyon testleri, hepatit testleri ve kanda safra asitlerinin bakılması tanıya götürmektedir.
Gebelik karaciğer kolestazı düşünülen anne adaylarında viral hepatitler ve safra yolu taşları da düşünülmesi gerekir. Çünkü bu hastalıklar hem anne hem de bebek açısından önemli olabilmektedir. Kesin teşhisi ise safra asitlerinin ölçümü koydurmaktadır.
Hamilelikteki kaşıntıların tedavisi sebebe yönelik ve bazen sebep yoksa genel ilkelere göre yapılmaktadır. Lokal kaşıntı giderici losyonlar ve pomatlar öncelikle tercih edilmelidir. Eğer şikayet devam ediyorsa, enjeksiyon tarzında kortizon türevi ilaçlar kullanılabilir. Bildiğiniz gibi kortizon türevi bu enjeksiyonları bebeğin akciğerlerinin olgunlaşmasını hızlandırmak için de yaptığımızdan bebeğe zararı olmamaktadır.
Hamilelikte gebelik karaciğer kolestazı tanısı konmuşsa, özel bir tedavinin mevcut olduğu bilinmelidir. Ursodezoksikolikasit içeren preparatlar ile kaşıntı şikayetleri ve sarılık hızla gerileyebilmektedir.
BEBEĞİ DE OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR
Gebelik karaciğer kolestazı anneye verdiği rahatsızlıktan çok anne karnındaki bebeği de etkileyebilmesi açısından önemlidir. Bu problemi yaşayan anne adaylarında anne karnında bebek ölümleri ve bebeğin asfiktik (bebeğin oksijensiz kalması) olması sıklıkla görülebilmektedir. Erken doğumlar ve fetal distress (anne karnıda bebeğin sıkıntılı olması) adı verilen bebeğin sıkıntıda olması de görülebilmektedir. Bu nedenle “Gebelik karaciğer kolestazı” tanısı konulan hamilelerin “Yüksek Riskli Hamilelik Grubu” olarak değerlendirilmesi ve haftalık NST, doppler ve ultrasonografi ile yakından izlenmesi gerekir. Gebelik karaciğer kolestazı annede diğer tıkanma sarılıkları gibi pıhtılaşma zamanını etkiyebildiğinden doğumda mutlaka kanama-pıhtılaşma testleri yapılmalı ve yeni doğanın korunması için doğumdan sonra K vitamini yapılması önerilmektedir.
