Normalden büyük olan ve miadında doğumlarda 4000 gr. üzerindeki bebeklere “İri Bebek” adı verilir. Halk arasında tosuncuk olarak da adlandırılan iri bebekler genel görünümleri sevimli olmasına rağmen, beraberinde birtakım riskleri de taşımaktadırlar. Ailelerin özellikle doğumdan sonra ‘ ele gelmesi kolay olur’ diye bekledikleri bu iri bebekler aslında beraberinde ciddi problemi de getiriyor olabilmektedir.
İri bebek yaklaşık olarak hamileliklerin % 10 ‘unda görülmektedir. Sebep olarak annede bulunan şeker hastalığı, hamilelik şeker hastalığı, hamilelik süresinin uzaması, annenin aşırı kilolu olması ve genetik sebepler gösterilebilir. Ailevi ve ırksal olarak da iri bebek görülebilmektedir. Özellikle İspanyol ırkı ve anne ve babanın iri olması bebeklerinin de iri olması için bir faktördür. Yapılan araştırmalarda özellikle erkek bebeklerin kız bebeklere göre iri olma riski daha fazladır. Fakat hala iri bebeklerin çoğunda bir risk faktörü ortaya konamamaktadır.
İri bebek dünyaya getiren annelerin şeker hastası olması veya aşırı kilolu olması anne ve dolayısıyla bebeğin kanında yüksek kan şekeri olmasına neden olmaktadır. Yüksek düzeydeki şeker insülin, büyüme hormonu ve diğer büyüme faktörlerini harekete geçirerek organların daha fazla büyümesine ve yağ ile glikojen depolanmasını uyarmaktadır.
DOĞUMDA ARTAN RİSK
İri bebeklerin asıl sorunları doğumla ortaya çıkmaktadır. Zor ve uzun bir doğum süreci sonrası bebeğin doğum yolunda omuzlarının takılması ve doğum travması riski oldukça fazladır. Doğum travmasında ise özellikle sinir zedelenmeleri sıklıkla görülebilmektedir. İri bebeklerde vaginal doğum olasılığı çok azdır , sezaryen riski yüksektir. Doğum sonrası ise iri bebeklerin en az prematüre bebekler kadar sağlık problemleri ortaya çıkmaktadır. Elektrolit dengesizliği, erkek bilirubin yükselmesine bağlı sarılık, erken şeker düşmesi ve yoğun bakım gerekliliği sıklıkla karşılaşılan problemlerdir. Maalesef kontrolsüz şeker hastalığı olan annelerden doğan bebeklerde doğum öncesi ve doğumdan hemen sonra kayıplar sıklıkla görülmektedir.
Anne karnında iri bebeğin tanısı için en önemli araç ultrasonografidir. Özellikle 6 aydan sonra periyodik aralıklarla yapılan ultrasonografide gelişme beklenenden hızlı olduğu saptanırsa iri bebek şüphesi ortaya çıkar. 24–28 haftalar arasında yapılan şeker tarama ve şeker yükleme testi ile hamilelik şeker hastalığı açısından araştırma yapılmalıdır. Özellikle önceki hamileliklerinde iri bebek dünyaya getirmiş olan veya anne karnında bebeğini kaybetmiş olan anne adaylarına hamileliğin başında kan şekeri ve şeker yükleme yapılması özellikle şeker hastalığı tanısını vakitli konmasını ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar.
KİLO KONTROLÜ ÖNEMLİ
İri bebek tanısı konan anne adaylarının eğer şeker hastalığı tanısı yoksa özel bir tedavi gerektirmez. Şeker hastalığı varsa, kan şekerinin düzenlenmesi çok önemlidir. Gerektiğinde insülin de tedaviye eklenebilir. Bu tedbirler bebeğin kilo almasını pek değiştirmez ama bebeğin doğum öncesi ve sonrası kayıp riskini azaltır. Aşırı kilolu kadınlarda ise kilo alımı kontrol altına alınması riskleri azaltır.
Şeker hastalığı veya hamilelik şeker hastalığı olan anne adayları 28 haftadan itibaren yakın takibe alınmalıdır. NST, Fetal biyofizik profil ve doppler ile anne karnındaki bebeğin sağlığı izlenmelidir. Özellikle hipertansiyon riski ve bebeğin suyunun fazla olması riski göz önünde bulundurulur.
Doğum aşamasında iri bebeklerde sezaryen tercih edilmesi gerekmektedir. Vaginal doğumda özellikle omuzların takılması ve bebeğin travmaya uğraması ile birlikte annenin doğum yolunun parçalı yırtıklara neden olması kaçınılmazdır. Bebeğin doğduktan sonra karşılaşabileceği risklere karşın yoğun bakım şartları hazır bulundurulmalıdır.
Sağlıklı, mutluluk ve huzur sizlerle olsun.
Op.Dr. Hüseyin MUTLU
